Milky Way မီးလ္ကီးေ၀း (ႏြားႏို႔ေရာင္ ၾကယ္စုႀကီး) ဂလက္စီ လို႔ေျပာလိုက္ရင္ ကၽြန္ပ္တို႔ ကမာၻတည္႐ိွရာ ေနစၾကာ၀ဠာ ပါ၀င္ တဲ့ ဂလက္စီစုလို႔ အားလံုးက ေျပာၾကမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း ေနစၾကာ၀ဠာကို ပိုင္တဲ့ ဂလက္စီ ၾကယ္စု ဟာ Milky Way မဟုတ္ပဲ Sagittarius Dwarf လို႔ေခၚတဲ့ ဂလက္စီစု (ျမန္မာလို ဆိုယင္ ဓႏုရာသီ ၾကယ္စုေလး) ဆိုရင္ အံ့ၾသၾက မွာလား။
Sagittarius Dwarf Galaxy ကို Milky Way ရဲ႕ အနီးဆံုးအိမ္နီးခ်င္း ဂလက္စီအျဖစ္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ မ်ားေလာက္က Rodrigo Ibata, Mike Irwin, နဲ႔ Gerry Gilmore, တို႔က ေတြ႔ရွိခဲ့တာပါ။ မက္ဆာခ်ဴးဆက္ တကၠသိုလ္ (University of Massachusetts) နဲ႔ ဗာဂ်ီးနီးယား (University of Virginia) က ဦးစီးျပဳလုပ္တဲ့ 2MASS (Two-Micron All Sky Survey) အဖြဲ႔ရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ အရ ေနစၾကာ၀ဠာ (Solar System) ဟာ Sagittarius Dwarf Galaxy ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္တဲ့။ ဒီအဖြဲ႔ ကပဲ Sagittarius Dwarf Galaxy ရဲ႕ ၿပီးျပည္႔စံုတဲ့ ပံုပန္းသ႑ာန္ကို Astrophysical ဂ်ာနယ္မွာ ၂၀၀၃ ေလာက္က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီဂလက္စီရဲ႕ အပိုင္းအစေတြဟာ Milky Way ရဲ႕ ေဘးပတ္လည္မွာ လည္ပတ္လ်က္ရွိၿပီး
ဒီအပိုင္းအစေတြဟာ ကမာၻႀကီးနဲ႔ အေတာ္ေလး ဆင္တူတာကို အံ့ၾသဖြယ္ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ Steven Majewski, Michael Skrutskie, and Martin Weinberg တို႔ ဦးေဆာင္တဲ့ ဒီအဖြဲ႔ ဟာ အာကာသသိပၸံပညာရွင္ေတြ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ပေဟဠိ ျဖစ္ေနတဲ့ အခ်က္ေတြကို အေျဖထုတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ေတြအရ Milky Way Galaxy ဟာ သူ႔ထက္ငယ္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ဂလက္စီေတြကို ၀ါးၿမိဳေလ့ရွိပါတယ္တဲ့။
Sagittarius Dwarf Galaxy ဟာ Milky Way ထက္ အဆေပါင္း 10,000 ေလာက္ေသးငယ္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ Milky Way ရဲ႕ ဆြဲငင္အားကို မတြန္းလွန္ႏိုင္ပဲ ၀ါးၿမိဳခံရတာ မထူးဆန္းပါဘူးတဲ့။ Milky Way Galaxy ဟာ အရြယ္ငယ္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ဂလက္စီေတြကို သူ႔ဆြဲငင္အားေအာက္ ကို ဆြဲယူေလ့ရွိပါတယ္တဲ့။
ဒီ့မတိုင္ခင္မွာေတာ့ အခ်ိဳ႕ေသာ အာကာသ သိပၸံပညာရွင္ ေတြဟာ Sagittarius ရဲ႕ ဖရုိဖရဲ ျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိဳ႕ေသာ အစိတ္အပိုင္း ေတြကိုေတြ႔ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မ်ား မတိုင္မီက ဆိုရင္ Sagittarius Dwarf ဂလက္ဆီရွိမွန္းေတာင္မသိခဲ့ၾကပါဘူး။
ေကာင္းကင္မွာ Milky Way Galaxy ရဲ႕ တည္ရွိေနတဲ့ အေနအထားဟာ အာကာသသိပၸံ ပညာရွင္ေတြကို အျမဲတမ္း ပေဟဠိျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Matthew Perkins Erwin, ရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္အရ ေနအဖြဲ႔ အစည္းဟာ Milky Way နဲ႔ တည္ေနရာ ေထာင့္ အေနအထားေတြလြဲေနရျခင္းဟာ အျခားေသာ အဖြဲ႔ အစည္းတစ္ခုခုရဲ႕ ပါ၀င္ ပတ္သက္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္တဲ့။ ခုေတာ့ဒီ 2MASS အဖြဲ႔ ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြအရ အဲဒီ အျခားေသာ အဖြဲ႔ အစည္းဟာ Sagittarius Dwarf Galaxy ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္တဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ေနကၽြႏု္ပ္တို႔ရဲ႕ ေနအဖြဲ႔ အစည္းဟာ Sagittarius Dwarf Galaxy ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္။
အကယ္လို႔သာ ေနအဖြဲအစည္းဟာ Milky Way ရဲ႕ အပိုင္သာဆိုရင္ ေနအဖြဲ႔အစည္းမွာ ရွိတဲ့ ျဂိဳလ္ေတြ အေနအထား ဟာ တစ္တန္းထဲ အတူတူရွိၾကသလိို ေနအဖြဲအစည္းနဲ႔ Milky Way ရဲ႕ တည္ေနရာအေနအထားက လဲတစ္တန္း ထဲရွိရမွာပါ။
“Sagittarius Dwarf Galaxy ရဲ႕ ပထမဆံုးေသာ ေကာင္းကင္ေျမပံုမွာ ဒီဂလက္ဆီနဲ႔ Milky Way Galaxy ရဲ႕ သိပ္သည္းစြာ ၀င္ေရာက္ ယွက္ႏြယ္ေနမႈကို ေတြ႔ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဂလက္စီရဲ႕ ၾကယ္ႀကီးေတြနဲ႔ ၾကယ္စုေတြ ဟာ အခုဆိုရင္ Milky Way ရဲ႕ အျပင္ဘက္မွာ Milky Way ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္နဲ႔ လွည္႔ပတ္လ်က္ရွိေနပါတယ္။ Sagittarius Dwarf ဟာ Milky Way ရဲ႕ ျဒပ္ဆြဲအားေအာက္မွာ အစိတ္စိတ္ ကြဲပ်က္ခဲ့ရတာပါ။ ဒါကိုၾကည္႔ျခင္းအားျဖင့္ Milky Way ဟာ သူ႔ အိမ္နီးခ်င္းေတြကို ၀ါးျမဳိရင္း တစ္ျဖည္းျဖည္း ႀကီးလာေနတယ္ ဆိုတာကိုေတြ႔ရပါတယ္”လို႔ Majewski ကေျပာခဲ့ပါတယ္။
- Milky Way Galaxy ရဲ႕ ျဒပ္ထုဆြဲအားဟာ Sagittarius ထက္ အထ ေပါင္းမ်ားစြာမ်ားတာေၾကာင့္ ေနရဲ႕ အပူစြမ္းအင္ထုတ္လႊင့္မႈကို ပိုကဲလာေစမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေနဟာ အရင္အေျခအေနထက္စာရင္ ပိုမိုပူျပင္းလာတာျဖစ္လို႔ ကမာၻႀကီးပိုပူလာရတာပါတဲ့။
- Milky Way Galaxy ရဲ႕ ျဒပ္ထုဆြဲအားေအာက္ ေရာက္သြားၿပီးတဲ့ေနာက္ Mayan ျပကၡဒိ္န္ အေျချပဳ တြက္ခ်က္ရာျဖစ္တဲ့ Pleiades star ကို အရင္တုန္းက ျမင္ရတဲ့ အေနအထားအတိုင္း ပံုေသ ျမင္ရေတာ့မွာ မဟုတ္ပဲ အေနအထား ေျပာင္းသြားႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့အတြက္ Mayan ျပကၡဒိန္အဆံုးသတ္ရျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္တဲ့။
- Pluto ျဂိဳလ္ေပၚက အမည္းစက္ေလးေတြ ႀကီးထြားလာရျခင္း
- Saturn (စေနျဂိဳလ္) ရဲ႕ အေရာင္အ၀ါေျပာင္းလဲလာမႈ
- Uranus ျဂိဳလ္ နဲ႔ Pluto ျဂိဳလ္ တို႔ရဲ႕ ၀င္ရုိးစြန္းမ်ားေျပာင္းလဲလာမႈ (သူတုိ႔ ဟာ သံလိုက္ဓာတ္စြမ္းအင္ေၾကာင့္ ပံုေျပာင္းေလ့ရွိတဲ့ ျဂိဳလ္မ်ားျဖစ္လို႔ပါတဲ့) နဲ႔ Uranus ျဂိဳလ္ရဲ႕ သံလိုက္စက္ကြင္း ရဲ႕ သိပ္သည္းမႈရုတ္တရက္ ျမင့္တက္လာျခင္း
- Neptune ျဂိဳလ္ ရဲ႕ အလင္းသိပ္သည္းမႈနဲ႔ ျဂိဳလ္ေပၚရွိ အလင္းစက္မ်ား မျငိမ္သက္မႈ
- Jupiter ျဂိဳလ္ ရဲ႕ သံလိုက္စက္ကြင္း သိပ္သည္းမႈႏွစ္ဆတိုးလာျခင္း (၁၉၉၂ ခုႏွစ္က သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားေပၚအေျခခံပါတယ္) နဲ႔ ၁၉၉၄ မွာ ဥကၠာပ်ံ SL-9 (Comet SL-9) ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေပါက္ကြဲမႈရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ အေျခအေနမ်ား။
- ဒီေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္ရပ္ေတြထဲမွာ Jupiter ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ဟာ ေနရဲ႕ coronal holes ေတြလို plasma ေတြကို ထုတ္လႊင့္လာျခင္း ေၾကာင့္ ေရဒီယိုလိႈင္းေတြ အရင္က ထက္ ပိုမို ေတာက္ပလာျခင္း၊ Jupiter ရဲ႕ လႀကီးျဖစ္တဲ့ Io ရဲ႕ လွ်ပ္စစ္ ပတ္လမ္း အဖြဲ႔အစည္း မွာ အရင္က နဲ႔ မတူတဲ့ အေရာင္အ၀ါေတြ ထြက္ေပၚလာျခင္း ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။
- Mars ရဲ႕ ေလထု ဟာ သတၱ၀ါေတြ ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ အတိအက်ေျပာရရင္ အီေကြတာ ပတ္၀န္းက်င္မွာ တိမ္ထူထပ္လာျခင္း နဲ႔ အိုဇုန္း စိမ့္၀င္မႈ အေျခအေန အရင္က ထက္ ျမင့္တက္လာျခင္း
- လရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္မွာရွိတဲ့ Natrium ဓာတ္ေငြ႔ထု ရဲ႕ ႀကီးထြားလာမႈဟာ 9,000 ကီလိုမီတာ အျမင့္အထိ ေရာက္ရွိလာျခင္း
- Venus ျဂိဳလ္ရဲ႕ အသြင္သ႑န္၊ ဓာတုဖြဲစည္းမႈနဲ႔ အျမင္ အေျခအေနေတြ ေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ (အနက္နဲ႔ အလင္းစက္ေလးေတြ ျပန္ေျပာင္း ေျပာင္းလဲလာမႈ ကို ေတြ႔ရွိရျခင္း နဲ႔ ေလထုမွာ ပါ၀င္တဲ့ ဆာလဖာ ရဲ႕ ပမာဏ ရုတ္တရက္ေလ်ာ့ပါးလာျခင္း)
- ျဂိဳလ္မ်ား အၾကား၊ ျဂိဳလ္မ်ားနဲ႔ ေနအၾကား မွာရွိတဲ့ ကူးလူးဆက္သြယ္မႈ (Interplanetary and Solar Planetary Transmitting Properties) ေတြ အရင္ကထက္ ျမင့္တက္လာျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ျဂိဳလ္ေတြနဲ႔ အာကာသဟင္းလင္းျပင္အၾကား (Interplanetary Space) ဆက္စပ္မႈ အေျပာင္းအလဲေတြ
- အာကာသ ေကာင္းကင္ၾကယ္စုႀကီးေတြ ဆီက ေရာက္ရွိလာတဲ့ ျဒပ္စင္ေတြ (ေရဒီယိုလိႈ္င္းမ်ားပါတဲ့ ျဒပ္ပစၥည္းေတြ၊ Ionized ျဒပ္စင္ေတြ နဲ႔ ျဒပ္ေပါင္းေတြ)
- (မွတ္ခ်က္။ ။ ionized ဆိုတာ atom တစ္ခုကေန electron ေတြကို လြင့္စင္သြားေစျခင္း - တစ္နည္း atom ကေန electron ခြဲထုတ္လိုက္လို႔ ဆက္လက္တည္ရွိေနတဲ့ atom ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း ions အျဖစ္ ရပ္တည္ေစတာပါ။ ions ဟာ complete atom မဟုတ္ပါ။ electron ဆံုးရႈံးလိုက္ရၿပီးေနာက္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ စြမ္းအား + or - ရွိေနတဲ့ ေမာ္လီက်ဴးတစ္ခုပါ။)
- Solar Cycle 22 ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ -အထူးသျဖင့္ Solar Coronal ျဒပ္ထု ကေန သံလိုက္စြမ္းအင္ ရွိတဲ့ Solar Plasmas ေတြ လြင့္စင္လာမႈ
- (မွတ္ခ်က္။ ။ Solar Coronal - ေနမ်က္ႏွာျပင္မွာရွိတဲ့ တြင္းႀကီးေတြကိုေခၚတာပါ coronal ဆိုတာ သႏာၱေက်ာက္တန္းေတြကို ေခၚတာျဖစ္တာေၾကာင့္ ေနမ်က္ႏွာျပင္ေပၚက တြင္းေတြကလဲ သႏၱာေက်ာက္တန္းေတြ သ႑န္ရိွတာေၾကာင့္ Solar Coronal လို႔ေခၚတာပါ။
- Solar Cycle 22 – 22 ၾကိမ္ေျမာက္ ေနရဲ႕ျဖစ္စဥ္ကိုဆိုလိုတာပါ။ 1755 ခုႏွစ္ ေနေပၚက အစက္အေျပာက္ေတြကို စတင္ေတြ႔ရွိခ်ိန္က စတင္လို႔ ေနရဲ႕ ျဖစ္စဥ္သက္တမ္းကိုတြက္လာတာ ၂၂ ၾကိမ္ေျမာက္ ကိုဆိုလုိတာပါ။ ေနရဲ႕ ျဖစ္စဥ္ဟာ ပံုမွန္ 9.7 ႏွစ္ၾကာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီ Solar cycle 22 ဟာ 19876 စက္တင္ဘာမွာစတင္ၿပီး 1996 ေမလမွာ အဆံုးသတ္ပါတယ္။ )
(မိုဟြမ္ ျပဳစုသည္။)